Zadaniem pedagoga specjalnego jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych zaburzeń, trudności lub ograniczeń.
Zadania pedagoga specjalnego w przedszkolu i szkole

Katalog zadań pedagoga specjalnego określa rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2022 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia pedagog specjalny:współpracuje z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w:
•    rekomendowaniu dyrektorowi szkoły lub placówki do realizacji działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu szkoły i placówki oraz dostępności, o której mowa w ustawie z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami,
•    prowadzeniu badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły i placówki,
•    rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów,
•    określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia,

2. współpracuje z zespołem ds. kształcenia specjalnego w zakresie opracowania i realizacji IPET ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym zapewnienia mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

3. wspiera nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:
•    rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły lub placówki,
•    udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
•    dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych,
•    doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów,

4. udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów i nauczycielom,

5. współpracuje, w zależności od potrzeb, z innymi podmiotami, o których mowa w przepisach o organizacji i udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

6. przedstawia radzie pedagogicznej propozycje dotyczące doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki mającego na celu podnoszenie jakości edukacji włączającej.

......................................................................................

Dziecko z Autyzmem i Zespołem Aspergera w przedszkolu

            Zacznijmy od krótkiego wyjaśnienia, czym się charakteryzuje autyzm i zespół Aspergera. Są to całościowe zaburzenia rozwoju.

Autyzm definiuje triada zaburzeń (w oparciu o kryteria diagnostyczne Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10): oznaki sztywności, braku elastyczności i płynności w przebiegu procesów myślowych i zachowania (tu również stereotypowe zachowania); zaburzenia rozwoju języka i wszelkich form komunikowania się; zaburzenia relacji społecznych.

Zespół Aspergera wydaje się być jednostką lepiej rokującą na przyszłość, gdyż cechuje ją umiejętność słownego komunikowania się, mowa i rozumienie są tu zazwyczaj prawidłowo rozwinięte.
 
            Dzieci z autyzmem lub zespołem Aspergera często nie potrafią się dostosować do wymagań, choć bardzo tego chcą. Jeżeli już coś „zakodowały” sobie w głowie, czegoś się nauczyły (np. Najpierw pije, a dopiero potem siada do jedzenia), ciężko będzie im to zmienić, nie potrafią wyjść poza swój schemat. Stereotypie możemy podzielić na: ruchowe (powtarzalne ruchy ciała, które pozwalają uzyskać komfort w odczuwaniu czy kontrolę nad emocjami lub pomóc w wyrażeniu emocji, np. machanie rękami, nawijanie włosów na palec), poznawcze (powtarzalne czynności, np. liczenie w myślach schodów, zapamiętywanie tablic rejestracyjnych) oraz zachowania kompulsywne (które łączą się z poczuciem przymusu, niemożność realizacji takiej potrzeby powoduje dyskomfort i napięcia, mogą to być np. zamykanie wszystkich otwartych drzwi, wchodzenie na schody zawsze prawą nogą). Stereotypowe zachowania mogą zaskakiwać, być dla nas niezrozumiałe, jednak początkowo nie będziemy w stanie ich zmienić. Zmiany budzą w ludziach z zaburzeniami autystycznymi strach i niepokój. Z czasem z cierpliwością i wzmocnieniami pozytywnymi (np. pochwała, nagroda – sytuacja, która sprawia, że dane zachowanie będzie pojawiało się częściej) można wypracować małą zmianę.
 
           Dzieci z autyzmem czy zespołem Aspergera zazwyczaj rozumieją wszystko dosłownie, myślą konkretnie, nie są w stanie zrozumieć żartów, ironii, metafor czy związków frazeologicznych (np. Rzuć na to okiem). Zdarza się, że nie potrafią używać ani odczytywać u innych mowy pozawerbalnej  (mimika, gesty, ton wypowiedzi). Lepiej więc zamiast krzyku, wypowiedzieć w stronę dziecka (będąc naprzeciw jego twarzy) słowa: Nie podoba mi się twoje zachowanie. Polecenia powinny być krótkie, proste, mówione zrozumiałym dla dziecka językiem. Dzieci z Autyzmem i zespołem Aspergera często nie potrafią też kłamać, są więc szczere, czasem aż do bólu, ale także łatwowierne.
 
            Zachowania aspołeczne mogą objawiać się strachem przed nieznaną osobą, uciekaniem przed obcym, agresją, brakiem kontaktu wzrokowego czy unikaniem dotyku. Niektóre osoby z autyzmem czy zespołem Aspergera mogą mieć problem z zabawą nie tylko z drugą osobą, ale również blisko niej. Może to być spowodowane strachem, ale także zbyt intensywnym odbieraniem bodźców z otoczenia – zapachu, ruchu, dźwięku, dotyku (układ nerwowy w autyzmie i ZA jest dużo bardziej wyczulony niż u osób w normie rozwojowej, a jednocześnie nie umie ignorować bodźców nieistotnych). Choć osoby z tego typu zaburzenia mają zazwyczaj prawidłowo rozwinięte narządy zmysłów, jednak odbiór informacji z otoczenia nie przebiega u nich prawidłowo. Jedne osoby uwielbiają się huśtać, bujać, wszędzie ich pełno, drugie zaś preferują siedzący tryb życia, często kręci im się w głowie – to zmysł równowagi płata im figle. Zaburzony może być również zmysł czucia powierzchniowego – delikatne dotknięcie może powodować ból, a nieoczekiwany dotyk strach lub wstręt, lub wręcz przeciwnie mogą odczuwać ciągłą potrzebę dotykania czegoś, zwłaszcza rzeczy o wyrazistej fakturze. Wzrok również może płatać figle – dzieciom z autyzmem i zespołem Aspergera może się wydawać, że świat składa się z miliona obrazów, które wirują, przeskakują, przerażają… Ale mogą mieć również wrażenie, że świat jest zbyt mało ruchliwy, ciemny, szary. Słuch również może być bardzo czuły lub przeciwnie – stale jest dla nich za cicho, szukają więc miejsc pełnych hałasu, gdyż mózg domaga się większej porcji dźwięku. Zdarzają się również problemy ze zmysłem smaku i węchu – dzieci ze spektrum autyzmu mogą akceptować potrawy tylko o określonej konsystencji czy jeden rodzaj mięsa, z drugiej strony mogą być w stanie zjeść wszystko, nawet rzeczy niejadalne (np. papier) i to ze smakiem. Czasem nadmiernie odczuwają woń proszku, perfum, kawy, ludzkiego oddechu, niektórym zaś może doskwierać brak zapachów w otoczeniu. W powyższych przypadkach mamy do czynienia z dwoma przeciwnymi reakcjami – nazywamy je: nadwrażliwością i niedowrażliwością sensoryczną.  
 
Jak byśmy funkcjonowali, gdybyśmy słyszeli każdy dźwięk tak samo wyraźnie jak rozmowę tuż obok, dotyk sprawiałby ból, zapachy przyprawiałyby o mdłości, a ruch ludzi sprawiałby wrażenie przebywania na karuzeli? Między innymi z takimi problemami zmaga się na co dzień dziecko z Autyzmem i Zespołem Aspergera.
 
Paulina Żychlewicz
 
1. "Dziecko z Autyzmem i zespołem Aspergera w przedszkolu ogólnodostępnym" w: Bliżej przedszkola nr 1.184/2017, s. 6-9.
 
2. Nie jestem kosmitą. Mam zespół Aspergera, Ławicka Joanna, Wyd. Seven Heroes, Wrocław 2016.

........................................................................................

Jak uspokoić dziecko z autyzmem ? Porady dla rodziców i nauczycieli.

Kontroluj swoje emocje!
Uspokojenie dziecka z autyzmem może być niewykonalne, jeśli rodzic czuje złość. Dzieci potrafią zauważać emocje rodziców, dlatego trudno jest im się uspokoić, gdy rodzic jest zdenerwowany. Jeśli więc szukasz odpowiedzi na pytanie, jak uspokoić dziecko z autyzmem, to pamiętaj, że najważniejsze jest Twoje opanowanie.

Zajmij je czymś innym!
W uspokajaniu zarówno dziecka z autyzmem, jak i dziecka neurotypowego najlepiej sprawdza się odwrócenie uwagi. Można to zrobić np. przez ulubioną zabawkę, muzykę czy bajkę. Świetnie sprawdzą się tutaj także różne zadania wymagające koncentracji np. nawlekanie koralików na nitkę. Dziecko, które skupi się na czymś, zapomni o drażniącym bodźcu i się uspokoi.

Pozbądź się drażniących bodźców!
Dzieci z autyzmem bardzo szybko ulegają przebodźcowaniu sensorycznemu. Dzieje się tak w chwili, gdy dociera do nich zbyt duża ilość bodźców. Przebodźcowanie sensoryczne może wywoływać u autystyków złość i zachowania agresywne.
Jeśli zauważamy, że autystyka zaczynają drażnić otaczające go bodźce, to powinniśmy spróbować się ich pozbyć. W wyeliminowaniu bodźców dźwiękowych pomocne będą słuchawki wygłuszające oraz zatyczki do uszu. Z kolei ochronę przed bodźcami świetlnymi zapewni czapka z daszkiem i okulary przeciwsłoneczne. W przypadku drażniących bodźców węchowych możemy spróbować wyjść z dzieckiem do innego pomieszczenia.

Zadbaj o poczucie bezpieczeństwa
Autystycy bardzo nie lubią nowych sytuacji, ponieważ zakłócają one ich rutynę i poczucie bezpieczeństwa. W takich chwilach łatwo się denerwują, co prowadzi do wybuchu negatywnych emocji. Rodzic uspokajający autystyka powinien więc zadbać o to, żeby poczuł się on pewnie i bezpiecznie. Można to zrobić np. poprzez powrót do bezpiecznego dla dziecka miejsca, w którym dziecko szybciej się uspokoi. Przykładowo – jeśli dziecko wybuchnie złością w przedszkolu, to warto wrócić z nim na moment do samochodu.
Bezpiecznym miejscem dla każdego dziecka z autyzmem jest dom. Warto więc dużo rozmawiać w nim o nadchodzących zmianach. Dzięki temu dziecko przynajmniej częściowo się z nimi oswoi.

Mów prosto i zrozumiale
Podczas uspokajania dziecka z autyzmem zwykła rozmowa się nie sprawdzi. Podczas napadu złości czy agresji autystyk nie skupi się na tym, co rodzic do niego mówi. Warto więc w takiej chwili wydawać proste i zrozumiałe polecenia np. “wstań” czy “idziemy”. Rozmowę na temat zachowania dziecka i jego przyczyny warto przeprowadzić, gdy dziecko się uspokoi.

.........................................................................

,,JAK POKONAĆ LĘK U DZIECKA?’’

1. Zaakceptuj lęk – Nie wypieraj – Nie zaprzeczaj - ,,A co ty ciemności się boisz? Taki duży chłopiec?’’
2. Wspieraj i dostrzeż emocje dziecka - ,,Widzę jak chowasz się za poduszką, boisz się, tak?’’
3. Wspominaj o swoich doświadczeniach. Każdy miał kiedyś przed sobą lęk i każdy, znalazł na niego swój własny sposób. Opowiedz o swoich doświadczeniach dziecku.
4. Wykorzystaj bajki, zabawki, gry i zabawy, aby ,,oswoić lęk’’. Rozmawiaj i wspieraj w ,,oswajaniu lęku’’.
5. Zachęcaj do prób ,,oswajania lęku’’. Doceniaj starania. Bądź uważny i dostrzegaj wysiłek dziecka. Lęk oswajamy metodą małych kroków, ale każdy krok jest ważny….Nawet ten najmniejszy.

.........................................................................

,,JAKIE SŁOWA POMAGAJĄ DZIECKU PORADZIĆ SOBIE ZE SMUTKIEM, ZŁOŚCIĄ I STRACHEM?’’

Jakie słowa pomagają dziecku poradzić sobie ze SMUTKIEM?
•    Jestem tutaj. Możesz na mnie liczyć.
•    Potrzebujesz się przytulić?
•    Opowiedz mi o tym, co cię zasmuciło
•    Łzy są ok. Podać ci chusteczkę?

Jakie słowa pomagają dziecku poradzić sobie ze ZŁOŚCIĄ?
•    Jestem tutaj. Możesz na mnie liczyć.
•    Widzę Twoją złość
•    Masz prawo czuć złość. To ok. Znajdziemy na nią sposób.

Jakie słowa pomagają dziecku poradzić sobie ze STRACHEM?
•    Chyba się przestraszyłeś
•    Zawsze Cię wysłucham. Powiedz, czego się boisz?
•    Każdy się czasem boi. Warto rozmawiać o strachu.
•    Jestem tuż obok Ciebie, możesz liczyć na moją pomoc.

.................................................................................

 KONTAKTY DO PLACÓWEK – STRONA INTERNETOWA PRZEDSZKOLA
POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA
Zainteresowani rodzice, którzy chcą skorzystać z pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą skorzystać z takiej o to pomocy. O to kilka placówek:

    Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Pleszewie
Kontakt:
ul. Słowackiego 14, 63-300 Pleszew
(biurowiec SPOMASZ-u)
tel./fax 62 7421-655, tel. 62 7427-965 - Dyrektor
Jednocześnie informujemy, że kontakt z Dyrektorem Poradni możliwy jest również
pod adresem email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. kom.: 692 958 010
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
 
Godziny otwarcia:
Poniedziałek – Piątek 700 do 1500

    Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pleszewie
Kontakt:
Ul. Kazimierza Wielkiego 7A,
tel. (62) 7420-161,
email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek – Piątek 7.30-15.30

    Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pleszewie
Kontakt:
ul. Słowackiego 19A, 63-300 Pleszew
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. +48 (0 62) 580 12 05
Godziny otwarcia

Poniedziałek – Piątek 7.00 – 15.00

    Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Pleszewie
Kontakt:
ul. Wyspiańskiego 6, 63-300 Pleszew
(budynek Powiatowego Urzędu Pracy, pokój 21 i 22)
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. 62 472-11-84
telefon całodobowy 668-473-977
Pomarańczowa linia 0 801 14 00 68
Godziny otwarcia
Poniedziałek – Piątek 7.30-15.30

........................................................................................

Czym zajmują się poszczególne placówki?

Poradnia Psychologiczno-pedagogiczna w Pleszewie
Diagnozowanie dzieci i młodzieży, wydawanie opinii i orzeczeń dotyczących kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży, udzielanie pomocy bezpośredniej uczniom oraz rodzicom.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pleszewie
Zadaniem głównym jest koordynacja terenowych strategii rozwiązywania wszelkich problemów społecznych.

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Rodzinie w Pleszewie
Jest instytucją samorządową, która realizuje gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych. MOPS / GOPS świadczy szeroko rozumianą pomoc społeczną, wspierając mieszkańców znajdujących się w trudnym położeniu życiowym.

Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Pleszewie
Zapewnia kompleksową pomoc psychologiczną dla osób i rodzin w sytuacji kryzysu poprzez udzielanie specjalistycznej pomocy w siedzibie Ośrodka oraz w miejscu pobytu, prowadzenie interwencji telefonicznych, a w zależności od potrzeb – poradnictwa socjalnego lub prawnego.

.......................................................................

Strony internetowe z pomocami dydaktycznymi do pracy z dzieckiem z autyzmem dla nauczycieli – strona internetowa przedszkola
Pomoce dydaktyczne i terapeutyczne Bystra Sowa Pomoce dydaktyczne i terapeutyczne Bystra Sowa (pomoceterapeutyczne.com)
Polecamy pomoce terapeutyczne dla dzieci (1) Polecamy pomoce terapeutyczne dla dzieci. | Facebook
Czasopismo Terapia Specjalna (1) Czasopismo Terapia Specjalna | Facebook
Specjalni.pl (1) Specjalni.pl | Facebook
Kropka – Sklep pomoce terapeutyczne (1) Kropka-Sklep pomoce terapeutyczne | Kraków | Facebook
Autyzm – sklep (1) Autyzm-sklep | Warsaw | Facebook

.......................................................................................

Strony internetowe dla rodziców o tematyce autyzmu i zespołu aspergera – strona internetowa przedszkola
- ABC autyzmu. Przewodnik dla rodziców – przewodnik.pdf (poradnia.gliwice.pl)
- Mam dziecko z zespołem Aspergera. Poradnik dla rodziców – Mam dziecko z zespołem Aspergera. Poradnik dla rodziców (grzegorzcalek.pl)
- Poradnik dla rodziców osób z autyzmem – Fundacja Synapsis - poradnik dla rodziców osób z autyzmem (synapsis.org.pl)
- Poradniki dla rodziców dzieci z autyzmem – autyzm-sklep.pl - Poradniki dla rodziców dzieci z autyzmem - Literratura (autyzm-sklep.pl)
- Autyzm w rodzinie – problemy i próby pomocy - Pedagogika_Rodziny-r2012-t2-n1-s78-100.pdf (muzhp.pl)
Strony internetowe dla nauczycieli o tematyce autyzmu i zespołu aspergera
- Autyzm u dzieci: rodzaje, przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie - Autyzm u dzieci: rodzaje, przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie ☑️ (enel.pl)
- Autyzm. Co to jest i jak go diagnozować ? – Dzień Dobry TVN - Autyzm. Co to jest i jak go zdiagnozować? - Dzień Dobry TVN
- Jak rozpoznać wczesne objawy spektrum autyzmu u dziecka - Jak rozpoznać wczesne objawy spektrum autyzmu u dziecka - Kurier Nauczycielski
- Autyzm i zespół Aspergera – Edukacyjna.pl - Autyzm i zespół Aspergera (edukacyjna.pl)